Zolang de historische mensheid bestaat, heeft zij het tafereel gekend van een eenzame man, oog in oog met zijn vernietiging, belichaamd tegenover hem in een college mannen, dat de samenleving vertegenwoordigt.
Om ons te schamen, hoeveel opmerkingen en ideeën uit dit boek (uit 1962) zo in het hedendaagse geplakt kunnen worden. De schuld die bij de slachtoffers gelegd wordt, “kunnen we nu er niet eens over ophouden”, het afschrijven van acties als ‘monsterlijk’ of ‘onmenselijk’ om zo geen verantwoordelijkheid te nemen. Combineer dit met de afwisselende beelden van Israël en hoe men zich er doorheen beweegt (van de Amerikaanse toeristen tot de journalisten) en je kan heel dit boek makkelijk afschrijven als te vreemd/grof/surrealistisch om waar te zijn.
Maar ja, tussendoor is er nog een zaak tegen Adolf Eichmann in Israël, de zaak uit de titel, de nazi die één van de hoofdverantwoordelijken was voor de Holocaust. Het boek is gedateerd, door de taal en sommigen van de gedachten, maar de conclusies zijn duidelijk.
Je zou denken dat we ten eerste dit allemaal al weten en ten tweede er ook naar leven, maar haha. Net zoals de herdenking elk jaar weer wordt betwist, is het lezen van zulke boeken, zo’n zestig jaar later, zeker ook nog nodig. Omdat beide opties niet als waarheid zijn aan te nemen.
De zaak 40/61, Harry Mulisch, De Bezige Bij 2010
